Zekât, Arapça'da temizlik anlamına gelir. Eğer bir malınız bir yıl boyunca sizinle kalırsa, bu malın %2,5'ini fakirlere ve ihtiyaç sahiplerine vermeniz gerekir. Allah Teâlâ şöyle buyuruyor: (Muhakkak ki müminler kurtuluşa ermiştir. Onlar ki namazlarında huşû içindedirler. Onlar ki boş şeylerden yüz çevirirler. Ve onlar ki zekâtı verirler.) (Müminûn Suresi 1-4). Ayrıca şöyle buyuruyor: (Mümin erkekler ve mümin kadınlar birbirlerinin velileridir. İyiliği emrederler, kötülükten sakındırırlar, namazı kılarlar, zekâtı verirler ve Allah'a ve Resûlü'ne itaat ederler. İşte Allah, onlara rahmet edecektir. Şüphesiz Allah, Aziz ve Hakîm'dir.) (Tevbe Suresi 71).
Zekât, Allah Teâlâ’nın şu ayetinde belirttiği sekiz sınıf insana verilir: (Şüphesiz sadakalar (zekât), fakirler, miskinler, zekât memurları, kalpleri İslam’a ısındırılacaklar, köleler, borçlular, Allah yolunda olanlar ve yolda kalmışlar içindir. Bu, Allah tarafından farz kılınmıştır. Allah, hakkıyla bilen ve hikmet sahibidir.) (Tevbe Suresi 60).
A) Kadınların süs olarak kullanmadığı altın ve gümüş.
B) Herhangi bir para biriminde biriktirilen nakit paralar.
C) Hisse senetleri ve tahviller.
D) Yatırım amaçlı taşınmazlar ve gayrimenkuller.
E) Kiraya verilen taşınmazlar.
F) Tarım ürünleri ve hayvanlar.
A) Tam mülkiyet: Mal sahibi, malı üzerinde tam tasarruf hakkına sahip olmalıdır. Allah Teâlâ şöyle buyurur: (Onların mallarından sadaka al ki, bununla onları temizleyip arındırasın ve onlara dua et. Çünkü senin duan onlar için sükûnettir. Allah hakkıyla işitendir, hakkıyla bilendir.) (Tevbe Suresi 103).
B) Malın artış göstermesi (gerçek ya da hükmî olarak).
C) Nisap miktarına ulaşması: 24 ayar 85 gram saf altın veya 595 gram saf gümüş.
D) Üzerinden bir yıl geçmesi: Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Mal üzerinden bir yıl geçmedikçe zekât düşmez.”
E) Temel ihtiyaçların dışında olması: Kişinin temel ihtiyaçlarından fazla olan mallara zekât gerekir.
Nisap, zekâtın farz olması için gereken minimum mal miktarıdır. Eğer bu miktara ulaşılmazsa zekât verilmez. Nisap, 85 gram altın veya bunun nakit karşılığıdır.
Havl, hicri bir yılın (354 gün) dolmasıdır. Zekât, mal nisaba ulaştıktan bir yıl sonra verilmelidir.
Şayet altın ve gümüş süs eşyası olarak kullanılıyorsa, çoğu âlime göre zekâta tabi değildir. Ancak yatırım veya birikim amacıyla saklanıyorsa, zekât verilmesi gerekir.
* Genel kural olarak, kişinin bakmakla yükümlü olduğu kimselere zekât vermesi caiz değildir.
* Erkek için bu; eşi, çocukları ve anne-babasıdır. Dolayısıyla bir erkek, eşine zekât veremez.
* Ancak kadın, eşine bakmak zorunda olmadığı için, eğer kocası zekâta muhtaçsa, ona zekât verebilir.
* Kardeşler, amcalar, halalar ve kuzenler gibi akrabalar zekât almaya uygunsa, onlara zekât verilebilir.
Eğer kazancınızın aynı kalacağını biliyorsanız, zekâtınızı önceden verebilirsiniz. Ancak eğer geliriniz artarsa, farkı daha sonra ödemeniz gerekir.
Zekâtı taksit halinde ödemek de mümkündür, fakat tek seferde vermek daha faziletlidir.
Zekât, toplam mal varlığınızın %2,5'idir. Örneğin, zekâta tabi 10.000 dolarınız varsa, 250 dolar zekât ödemeniz gerekir.
* Eğer hisse senetleri ticaret amacıyla alındıysa, piyasa değeri üzerinden zekât hesaplanmalıdır.
* Yatırım amaçlı ise, sadece elde edilen kârın zekâtı verilmelidir.
* Satmak için alınan gayrimenkuller, piyasa değerine göre zekâta tabidir.
* Kiraya verilen mülkler için sadece biriktirilen kira gelirine zekât gerekir.
Fıtır sadakası, Ramazan Bayramı namazından önce verilmesi gereken zorunlu bir sadakadır. İbn Ömer (r.a.) şöyle demiştir: “Resûlullah (s.a.v.) fıtır sadakasını, hurma veya arpadan bir sâ’ (yaklaşık 2,5 kg) olarak farz kıldı.”
Evet, Hanefi ve Şafi mezhebine göre bu caizdir.